Usif Yesus In Rais Reko
natuin
naiꞌ Lukas in tuis
1
Nansaaꞌ am es naiꞌ Lukas antui retaꞌ reꞌ ia?
1-3 Aam Teofilus* Kanaf Teofilus anbi uab Yunani in oetn ii nak ‘atoniꞌ reꞌ anneek Uisneno’. Surat reꞌ ia naiꞌ Lukas in suur ahunut reꞌ in ntui je ma nsoun ee neu naiꞌ Teofilus. Surat es anteniꞌ, es reꞌ Haef ein sin Retaꞌ. reꞌ mahormataꞌ.
Hoore, tua.
Tuaf amfaun ein ansobaꞌ he ntui nitan retaꞌ anmatoom nok rasin reꞌ anjarin anbin hit sonak ma hit atnanak. Sin ntui rasin naan, anpaken retaꞌ reꞌ napniub on naba-baar aah naꞌko kai neu hai nmurai naꞌko oras unuꞌ, reꞌ hai mihiin main sin naꞌko Usif Yesus in tuaf ein reꞌ anpaumaak Ee, ma naꞌko tuaf bian amsaꞌ reꞌ nitan nok sin maatk ein kuuk. Areꞌ reet ein naan, batuur-batuur natuin ahaa Uisneno In rais manbaꞌan unuꞌ naan.
Onaim au ꞌparikas urair sin ntea namtiis, nmurai naꞌko rasi naan in uun aꞌbaꞌan. Rarit au ufeek he ꞌtui urek-rekoꞌ sin utuin sin aꞌnaok ein. Nok ranan naan, ho bisa muhiin batuur-batuur saaꞌ-saaꞌ reꞌ anjarin nrarin. 4 Ma ho bisa mpirsai mmak, saaꞌ reꞌ tuaf-tuaf sin nareet ein naan, ka rais poi fa. Rasin naan, batuur-batuur anjarin, tua!
Uisneno In ameput sonaf neno tunan, natoon nain rasi anmatoom nok naiꞌ Yohanis Asranit
5 Retaꞌ reꞌ ia in uun aꞌbaaꞌn ii on nai: oras usif Herodes annaaꞌ aprenat anbi propinsi Yudea, anmuiꞌ naan atoin es, kaan ee naiꞌ Sakarias. In reꞌ naan, aꞌnaak rais pirsait Yahudi tuaf es. Ma in imsaꞌ tuaf es naꞌko pukan naiꞌ Abia in aꞌnaak pirsait ein. Naiꞌ Sakarias in fee je, es reꞌ bi Elisabet. Bi Elisabet naan naꞌko sufaꞌ-kaꞌuf aꞌnaak pirsait ein amsaꞌ, natuin kaꞌo Musa in tataf naiꞌ Harun in sufan-kaꞌun.✡ 1 Mapeꞌo ꞌNaof Pah Israꞌel ma Pah Yahuda 24:10, Anpoin naꞌkon Pah Masir 7:7 6 Sin nua sin nmonin natuin ahaa Uisneno In aprenat ma atoorn ein ok-okeꞌ. Atoniꞌ anhormaat sin imsaꞌ. 7 Ma sin nua sin namnasin nrarin, mes ka nmuꞌin fa anah, natuin bi Elisabet naan, ankiu.
8 Neot es, naiꞌ Sakarias nok in pukan Abia sin napenin tabu-mainuan he ntaman nmepun nbin Uim Onen Uuf nbin kota Yerusalem. 9 Natuin sin haart ii te, aꞌnaak pirsait ein anheran suur anaꞌ, he nahinin nak, sekau es reꞌ anmuiꞌ sapaaf he ntaam neu Uim Onen Uuf naan in Keꞌen Akninuꞌ nneis-neisi. Anbi naan, tuaf atamas naan ro he nout hau foo meniꞌ anbi Uisneno In human ma In matan. Neno naan, naiꞌ Sakarias es reꞌ anheer naan suur anaꞌ naan. 10 Rarit in ntaam neu Keꞌen naan. Oras in nout hau foo meniꞌ nbi Keꞌen naan, too mfaun ein anꞌoen ein anbin kintal naan. 11 Nok askeken ate, Uisneno In ameput es neem naꞌko sonaf neno tunan ma nhake nbi bare reꞌ nout hau foo meniꞌ naan in aon bian aꞌneꞌu.
12 Ankius niit on naan ate, naiꞌ Sakarias namtau nmaet, tar antea in ka nahiin fa he nmoeꞌ saaꞌ. 13 Mes ameput sonaf neno tunan naan naꞌuab am nak, “Sakarias! Kais mumtau! Fin Uisneno anneen anrair ho onen totis. Onaim ho fee jan of nahoniꞌ riꞌaan moen jes neu ko. Ho ro he mukaanb ee, naiꞌ Yohanis. 14 Too mfaun ein of anmarinan buꞌ-buaꞌ nok ki, natuin hi mihoniꞌ. Riꞌanaꞌ reꞌ naan, of anharineb ho nekam naan. 15 Uisneno In Asmaan Akniunꞌ ee ankuaas naan ee, nmurai naꞌko oras in nbi in ainf ee apun. In ro he nanunin areꞌ kanan mniun mafu. Oras in naꞌnae neem ate, Uisneno anpaek je njair atoin koꞌu.✡ Surat Sensus 6:3 16 In of anfuriꞌ too Israelas amfaun he ntebi nfanin natuin sin Usif, es reꞌ Uisneno. 17 In aꞌmoꞌen ma taos natai on reꞌ kaꞌo Elia, Uisneno In mafefa kninuꞌ unuꞌ naan. In neem nahunun hit Usiꞌ. In nabanit mahoint ein he nneek sin aanh ein. Ma tuaf-tuaf reꞌ nkoit Uisneno, in nabanit sin amsaꞌ, he sin nabain ein anfain neman, ma natuin Uisneno In romin. Nok ranan naan, in nabarab sin neek ein he ntoup Usiꞌ In amneman.”✡ Naiꞌ Meliaki 4:5-6
18 Mes naiꞌ Sakarias nataan ameput naan am nak, “Heeꞌ! Naan of anjair on mee? Au ꞌok au fee je mimnasi mrair jen! Au ꞌmoeꞌ on mee, he au bisa uhiin ꞌak rasin naan of anjarin?”
19 Rarit ameput naan nataah am nak, “On nai! Au reꞌ ia, naiꞌ Gabrial, Uisneno In tua renuꞌ. In neikn On anreun kau he ꞌuum utoon ko rais reko reꞌ ia.✡ Naiꞌ Danial 8:16, 9:21 20 Mes ho ka mpirsai fa au uabk ein reꞌ ia. Onaim tanar reꞌ ho mtoit je ji, on nai! Ho maam aan of ka nakberoꞌ reko fa karu ho mroim he muꞌuab. Onaim ho ka bisa muꞌuab fa saaꞌ-saaꞌ, nmurai reꞌ oras ia, tar antea hi mihoniꞌ riꞌanaꞌ naan. Ho mkius kuum. Saaꞌ reꞌ au uꞌuab ee reꞌ ia of anjair, nateef nok in oras.”
21 Too mfaun ein reꞌ anꞌoen ein etan moneꞌ-mainuan, antakaꞌnaan ein, natuin naiꞌ Sakarias ka npoi fa feꞌ. 22 Oras in npoi neem ate, in ka naꞌuab nahiin fa saaꞌ-saaꞌ. Rarit in npaek in aꞌniman he nsenen sin. Onaim sin nahinin nak, Uisneno nakriraꞌ nrair je rais sanmakat es anbi Keꞌen Akninuꞌ nneis-neis naan.
23 Sin tabu-mainuan naan oekꞌ ein, onaim naiꞌ Sakarias antebi nfain neu in umi. 24-25 Ka ꞌroo-ꞌroo fa te, bi Elisabet naꞌapuꞌ. Onaim in ka npo-poi niit fa naꞌko sin umi tar antea funan niim. In naꞌuab am nak, “Pures-boꞌis neu Uisneno! Aijoo! Uisneno nakriraꞌ In nekan arekot neu kau. Karu au upein anah, biak ein ka namae kau fa goen.”
Ameput Uisneno neem naꞌko sonaf neno tunan ma nateef nok bi Maria
26 Oras bi Elisabet in aupn ee naan funan nee te, Uisneno nreek In ameput naꞌko sonaf neno tunan nnao neu kuan es et propinsi Galilea. Kuan naan, kaan ee, Nasaret. Ameput naan, kaan ee naiꞌ Gabrial. 27 Anbi kuan Nasaret anmuiꞌ riꞌ feot ao-ꞌtemef es, kaan ee bi Maria. Bi Maria anmanaaꞌ nok atoin es, kaan ee naiꞌ Yusuf. Naiꞌ Yusuf reꞌ naan, Usif naiꞌ Daut in sufan-kaꞌun. On nai te, naiꞌ Gabrial annao ma nateef nok bi noon Maria.✡ Naiꞌ Mateos 1:18 28 In nakriraꞌ in tuan ee neu bi nona naan am nak, “Hoore, tua! Uisneno anpiir ma nbeit naan ko, he nmoeꞌ naan kuun rais reok goes neu ko. Uisneno nok ko, Maria.”
29 Anneen on naan ate, bi Maria ntakaꞌnanaꞌ, natuin ameput naan in uaban. In ka nahiin fa in aꞌmoufn ii saaꞌ. 30 Onaim ameput naan antuut antein am nak,
“Maria! Kais mumtau.
Fin Uisneno In sairt ii, nakriraꞌ In nekan arekot neu ko.
31 Ka ꞌroo fa te, ho of muꞌapuꞌ,
rarit ho of muhoniꞌ maan riꞌaan moen jes.
Ho ro he mukaanb Ee, Naiꞌ Yesus.† Anbi uab Ibrani, Yeshua in oetn ii nak, ‘Uisneno nsoi mansian’. ‘Yeshua’ naan, es reꞌ Yesus anbi uab Yunani. Amkisu msaꞌ Mateos 1:21
32 In of anjair Atoin aꞌnaet.
Uisneno of anteek Ee mnak, ‘In reꞌ naan, Au Aanh aa kuuk.’
Es reꞌ, Anah naꞌko Uisneno reꞌ Aꞌraat Reꞌuf.
Uisneno of nanaib Ee he nnaaꞌ aprenat,
nahuum on reꞌ In beif-naꞌif usif naiꞌ Daut.
33 In of es reꞌ annaaꞌ aprenat piut-piut neu too Israelas sin.‡ Uab Yunani ntui mnak, ‘In naprenat naiꞌ Yakop in umi’. In sairt ii nak, ‘In naprenat atoin Israelas sin’.
Ma In aprenat naan nabar-baar.”✡ 2 Naiꞌ Samuel 7:12,13,16, Naiꞌ Yesaya 9:7
34 Mes bi Maria nataan naiꞌ Gabrial am nak, “Au ka ꞌtuu-tuup ꞌiit fa feꞌ ꞌok atoniꞌ! Onaim au he uꞌapuꞌ on mee?”
35 Rarit naiꞌ Gabrial nataah am nak, “On nai! Uisneno In Asmaan Akniunꞌ ee of neem neu ko. Ma Uisneno Aꞌraat Reꞌuf In kuasan naan of anniup naan ko. Nok ranan naan, Riꞌanaꞌ reꞌ of ho muhoniꞌ maan Ee naan, kninuꞌ batuur-batuur, natuin In reꞌ naan, Uisneno In Anah.
36 Kais amsanmaak! Ho nonot-asar es, kaan ee bi Elisabet, naꞌapuꞌ nrari msaꞌ. Te kaah, in namnasi nrair. Onaim biak ein nak, in ka bisa nahoniꞌ fa. Mes oras ia, in naꞌapuꞌ funan nee jen. 37 Anbi Uisneno te, saaꞌ-saaꞌ ii bisa njair!”✡ Retaꞌ Ahun-hunut 18:14
38 Rarit bi Maria nataah am nak, “Reko, tua. Au reꞌ ia Uisneno in ate kau, tua. Maut he areꞌ saaꞌ-saaꞌ naan najairb ok natuin ho uabam naan. Au ubarab au tuak ii, he utuin ahaa Uisneno in romin, tua.”
Rarit ameput sonaf neno tunan naan, nasaitan bi Maria.
Bi Maria nnao nmakius bi Elisabet
39-40 Ankoon neno fauk ate, bi Maria naen rabah naꞌko Nasaret neu naiꞌ Sakarias in kuan et aꞌtoeꞌf ein propinsi Yudea. Antea nee te, in ntaam neu naiꞌ Sakarias in umi. Onaim in nasee ma ntaeb bi Elisabet.
41 Oras bi Elisabet anneen bi Maria in haan buseet naan, riꞌanaꞌ reꞌ et bi Elisabet in aupn ee, natiik. Ma Uisneno In Asmaan Akniunꞌ ee neem ma ntaam neu bi Elisabet in tuan. 42 Rarit in naꞌuab naher-heer am nak, “Maria! Mansian ein of nait naꞌratan ho kanam naan, anneis naꞌko areꞌ kanan bifee pah-pinan ia! Sin of nait naꞌratan Riꞌanaꞌ reꞌ et ho aupm aan! 43 Au tuak ii msaꞌ nanaib on, natuin au Usiꞌ In ainf ii neem nateef nok kau. 44 Ho maan musee te, riꞌanaꞌ reꞌ au uꞌaup ee ia, natiik, natuin in nmariin. 45 Uisneno nakriraꞌ nrair In nekan arekot neu ko, natuin ho mpirsai mmak, In nroim he nmoeꞌ natuin In rais manbaꞌan.”
Bi Maria anpures ma nboꞌis Uisneno
46 Bi Maria nmurai naꞌuab am nak,
“Naꞌko au nekak nanan ia,
au ꞌtunaꞌ uꞌratan Uisneno!
47 Au neek ii nmariin,
natuin Uisneno nsoi nafetin naan kau!
48 In nkius ma ntae narek-rekoꞌ nrair kau,
In aan renuꞌ-aan rekaꞌ reꞌ ka maꞌosaꞌ fa ia.
Anmurai oras ia, areꞌ mansian ein of naꞌuab ein ma nteek kau,
bifee reꞌ nꞌua reok reꞌuf kau,✡ 1 Naiꞌ Samuel 1:11
49 natuin Uisneno nmoeꞌ rais sanmakat humaꞌ-humaꞌ neu kau.
In imsaꞌ, Akuaas Reꞌuf ma Kniun Reꞌuf.
50 Uisneno nakriraꞌ ma natoon rais kasian neu areꞌ too mfaun reꞌ anhormaat ma naꞌbees neu Ne,
naꞌko batan neu batan.
51 In npaek In kuasan,
he ntaisibub tuaf-tuaf reꞌ naꞌnaeb ma naikas sin tuak ein.
52 In namouf tuaf-tuaf reꞌ annaꞌan kuasa,
natuin sin nabeꞌon ma npaas ok.
Mes In nanaib tuaf-tuaf reꞌ neek ein maꞌnuraꞌ ma ba-baun ein.✡ Naiꞌ Ayup 5:11, 12:19
53 In nhao ma nfait amnaahs ein tar antea namsenan,
mes In nriuꞌ napoitan atoin amuiꞌt ein,
he sin npoin naon, ka npooh neikin fa saaꞌ-saaꞌ.
54 In nturun ma nbaab In too Israelas sin,
ma nakriraꞌ In rais kasian neu sin piut-piut.
55 Unuꞌ te, In nahakeꞌ rais manbaꞌan nok hit beꞌi-naꞌi sin,
es reꞌ, kaꞌo Abraham ma in sufan-kauꞌn ein ok-okeꞌ.
Oras ia, rais manbaꞌan naan nmafutuꞌ ma nhaek nabar-baar.”✡ Retaꞌ Ahun-hunut 17:7, 1 Naiꞌ Samuel 2:1-10
56 Naꞌuab anrair on naan ate, bi Maria natua nok bi Elisabet funan teun feꞌ. Rarit naꞌ in nfain neu kuan Nasaret.
Bi Elisabet nahoniꞌ naiꞌ Yohanis
57 Antea in oors aa on naan ate, bi Elisabet nahoniꞌ naan riꞌaan moen jes. 58 Rasi naan nasiin on ma nabeon on neu in nonot-asar ma kuan naan in nanan, nak Uisneno nakriraꞌ nrair In nekan arekot neu bi Elisabet, es naan ate In nfee ne riꞌanaꞌ. Onaim sin ar-arsin anmarinan amsaꞌ.
59 Riꞌanaꞌ naan anmoin naan neno fanu te, sin naꞌheir ee natuin atoran harat atoin Yahudis. Sin he nakanab riꞌanaꞌ naan, naiꞌ Sakarias, on reꞌ in aamf ee kanan.✡ Aꞌnaak Rais Pirsait ein sin Atoran 12:3 60 Mes in ainf ee npeen mates nak, “Ka on fa naan, tua! In kaan ee, ro he naiꞌ Yohanis!”
61 Mes sin nataah ee mnak, “Nansaaꞌ am es ho mpiir kanaf Yohanis? Ka tiit tain fa tuaf es naꞌko hi nonot-asar reꞌ anpaek kanaf naan!” 62 Onaim sin nsenen naiꞌ Sakarias he nahiin in romin, he nakanab riꞌanaꞌ naan nak sekau.
63 Naiꞌ Sakarias ansenen sin he ntoit hau benaꞌ he ntui. Rarit sin nnoon ee hau benaꞌ. Onaim in ntui mnak, “In kaan ee naiꞌ Yohanis!” Onaim too mfaun ein ansanmakan ok-okeꞌ.
64 Nok askeken ate, naiꞌ Sakarias in maan amates naan nakberoꞌ. Onaim in nsii ma nboꞌis naꞌnaeb Uisneno. 65 Tuaf-tuaf reꞌ natuan nbin bare naan, ansanmakan ma namtaun amsaꞌ. Onaim rasi naan nasiin on ma nabeon on naꞌko tuaf neu tuaf, tar antea abitan propinsi Yudea reꞌ natuan etan aꞌtoeꞌf ein nahinin ok-okeꞌ. 66 Areꞌ aneen rasi naan nateenb ein nak, “Naan batuur een, Uisneno In kuasan nok riꞌanaꞌ naan. In of naꞌnae neem ate, in taos-moꞌet on reꞌ mee?”
Naiꞌ Sakarias anpures ma nboꞌis Uisneno
67 Rarit Uisneno In Asmaan Akniunꞌ ee neem ma ntaam nbi naiꞌ Sakarias in tuan. Onaim in naꞌuab am nak,
68 “Pures-boꞌis neu Uisneno, too Israelas sin Usif!
Natuin In nkoen On neem he nsoi naan In tuaf ein,
maut he sin kais on reꞌ ate.
69 Uisneno nait ma nanaib Tuaf es, reꞌ In kuaasn ee maꞌtaniꞌ,
he nsoi nafetin kit.
In reꞌ naan, usif naiꞌ Daut in sufan-kaꞌun.
70 Uisneno nbaꞌan nain rasi ia naꞌko afi unuꞌ,
anpaek In mafeef akniunꞌ ein reꞌ naꞌkiꞌin neu Ne.
71 Oras ia, In he nsoi nafetin kit,
naꞌko hit muusn ein,
ma naꞌko tuaf-tuaf reꞌ sin neek ein namenan neu kit.
72-73 In nakriraꞌ In nekan arekot neu hit beꞌi-naꞌi sin,
natuin In namnau piut-piut neu In rais manbaꞌan nok sin,
reꞌ In nfuut ma nahaek ee nok kaꞌo Abraham.
74 In nsoi nafetin anrair kit naꞌko hit muusn ein,
he hit bisa taꞌruriꞌ ma taꞌbees teu Ne,
ma kais tamtau ttein.
75 In nsoi nafetin kit,
he hit bisa tmoni kninuꞌ ma mneꞌo piut-piut atbi In human ma In matan.
76 Yohanis! Ho reꞌ ia, au aan hoin aa, ko.
Tuaf of nahiin ko nak, ho reꞌ ia, Uisneno Aꞌraat Reꞌuf In mafefa kninuꞌ.
Ho of amnao ma mutoon meu too mfaun ein,
he sin npiraꞌ ma nnonaꞌ sin aꞌniimk ein he ntoup Usiꞌ In amneman.✡ Naiꞌ Meliaki 3:1
77 Ho of amnao mukriraꞌ ma mutoon ranan meu Uisneno Iin na,
he sin nahinin nak, sin napenin saok sanat ma ꞌhonis,
natuin Uisneno nnoes ma nporin nain sin saant am penu sin.
78-79 Natuin Uisneno neekn ee maꞌnuraꞌ ma nꞌoeteen neu kit,
etun In nfee kit oras ma eti mainuan feꞌu,
nahuum on reꞌ maan asaet-apisar reꞌ neik meꞌu ma piin feꞌu.
Hit reꞌ abitan metan-meisꞌokan in nanan,
ma hit reꞌ amtaus rais nitu-ꞌmaten kit,
natuin hit ka taraem ok fa feꞌ tok Uisneno,
of hit tapein paku ma meꞌu he nnao naat kit teu raan mamut ma rameꞌ.”✡ Naiꞌ Yesaya 9:2
80 Naiꞌ Sakarias nboꞌis anrair Uisneno. Onaim naiꞌ Yohanis nmurai naꞌnae piut. Uisneno In Asmaan Akniunꞌ ee nhaꞌtain je piut. In naꞌnae neem on naan ate, in nnao natua nbi baer ruman naꞌroo naꞌko kuan, tar antea oras in nmurai nait in mepu neu too Israelas sin.
*1:1-3 Kanaf Teofilus anbi uab Yunani in oetn ii nak ‘atoniꞌ reꞌ anneek Uisneno’. Surat reꞌ ia naiꞌ Lukas in suur ahunut reꞌ in ntui je ma nsoun ee neu naiꞌ Teofilus. Surat es anteniꞌ, es reꞌ Haef ein sin Retaꞌ.
✡1:5 1 Mapeꞌo ꞌNaof Pah Israꞌel ma Pah Yahuda 24:10, Anpoin naꞌkon Pah Masir 7:7
✡1:15 Surat Sensus 6:3
✡1:17 Naiꞌ Meliaki 4:5-6
✡1:19 Naiꞌ Danial 8:16, 9:21
†1:31 Anbi uab Ibrani, Yeshua in oetn ii nak, ‘Uisneno nsoi mansian’. ‘Yeshua’ naan, es reꞌ Yesus anbi uab Yunani. Amkisu msaꞌ Mateos 1:21
‡1:33 Uab Yunani ntui mnak, ‘In naprenat naiꞌ Yakop in umi’. In sairt ii nak, ‘In naprenat atoin Israelas sin’.
✡1:33 2 Naiꞌ Samuel 7:12,13,16, Naiꞌ Yesaya 9:7
✡1:48 1 Naiꞌ Samuel 1:11
✡1:52 Naiꞌ Ayup 5:11, 12:19
✡1:55 Retaꞌ Ahun-hunut 17:7, 1 Naiꞌ Samuel 2:1-10
✡1:59 Aꞌnaak Rais Pirsait ein sin Atoran 12:3
✡1:76 Naiꞌ Meliaki 3:1
✡1:78-79 Naiꞌ Yesaya 9:2