41
Yusuf kasi tau raja Masir pung mimpi pung arti
Lewat dua taon, ju raja Masir dapa mimpi. Dia mimpi, dia ada badiri di kali Nil pung pinggir. Takuju, dia dapa lia tuju sapi gumu-gumuk. Dong pung kulit mangkilat. Dong kaluar dari itu kali, ko makan rumput di situ.
Ais ju ada tuju sapi laen lai kaluar dari itu kali. Dong pung badan kurus karempeng. Dong badiri deka-deka deng itu sapi gumuk dong. Ais, itu tuju sapi kurus dong kodo ame itu tuju sapi gumuk dong. Ju raja takuju bangun.
Sonde lama lai, dia sonu ulang. Ju dia mimpi lai. Dia lia tuju buler padi yang baꞌisi kaluar dari satu batang yang subur. Ais dia dapa lia lai tuju buler padi yang kosong, su mamalek kaná angin panas. Ju samua buler padi yang kosong tu, kodo ame itu tuju buler padi yang baꞌisi. Ais ju raja tabangun. Baru dia tau, dia su mimpi lai.
Dia pung pagi, ju raja rasa tar enak. Ju dia parenta orang dong pi pange ame samua dukun deng orang pintar di Masir. Ais dia carita dia pung mimpi sang dong, ma sonde ada yang bisa kasi tau itu mimpi pung arti.
Ais, itu pagawe yang urus raja pung minum tu, baru dapa inga sang Yusuf. Ju dia pi kasi tau sang raja bilang, “Tuan raja. Beta musti mangaku sala. 10 Dolu, waktu bapa mara sang beta deng beta pung tamán, ko kasi maso di bui, 11 satu malam ju botong dua mimpi. Satu-satu deng dia pung mimpi, deng dia pung arti laen-laen. 12 Dalam itu bui ju ada satu orang Ibrani yang masi muda. Kapala bui angka sang dia jadi kapala urusan di bui. Botong carita botong pung mimpi sang dia. Ju dia kasi tau itu mimpi dong pung arti. 13 Andia ko tuan raja angka ulang sang beta. Ma beta pung tamán kaná hukum mati. Jadi samua tu, parsís sama ke itu orang Ibrani pung omong!”
14 Dengar bagitu, ju raja suru orang capát-capát pi ame Yusuf dari bui. Ais ju Yusuf pi barias barisi-barisi, deng ganti pakean, ko pi mangada sang raja. 15 Dia sampe, ju raja omong bilang, “Nyong, é! Beta ada mimpi, ma sonde ada satu orang ju yang bisa kasi tau itu mimpi pung arti. Ma ada orang kasi tau sang beta bilang, lu bisa.”
16 Ju Yusuf manyao bilang, “Tuan raja. Beta ju sonde tau apa-apa. Cuma Tuhan Allah sa yang bisa kasi tau deng batúl itu mimpi pung arti. Tantu Dia mau kasi tau hal yang bae sang tuan raja.”
17 Ais ju raja carita bilang, “Dalam beta pung mimpi tu, beta ada badiri di kali Nil pung pinggir. 18 Ju ada tuju sapi gumu-gumuk deng dong pung kulit mangkilat. Dong kaluar dari kali, tarús dong pi makan rumput di kali pung pinggir. 19 Ais ju ada tuju sapi laen lai yang datang. Ma itu sapi dong kurus karempeng. Di tana Masir ni, beta balóm parná lia sapi kurus macam bagitu! 20 Ma beta heran! Te takuju sa, itu tuju sapi yang kurus tu, kodo abis itu tuju sapi gumu-gumuk. 21 Dong kodo abis, ma itu sapi dong kurus tarús. Ais ju beta takuju bangun.
22 Ais itu, beta sonu lai, ju beta mimpi ulang. Beta lia ada tuju buler padi yang baꞌisi, kaluar dari satu batang yang subur. 23 Ais beta dapa lia lai tuju buler padi yang kosong, su mamalek kaná angin panas. 24 Ju samua buler padi yang kosong tu, kodo ame itu tuju buler padi yang baꞌisi. Ais itu beta tabangun. Ju beta carita itu mimpi di orang pintar dong. Ma sonde ada satu orang yang bisa kasi tau dia pung arti.”
25 Ais Yusuf kasi tau bilang, “Tuan raja. Itu dua mimpi pung arti, cuma satu sa. Tuhan Allah su kasi tau memang sang tuan raja apa yang Dia mau bekin. 26 Itu mimpi pung arti bagini: itu tuju sapi gumu-gumuk dong, deng tuju buler padi baꞌisi tu, andia musim kinyang tuju taon. Dong pung arti satu sa. 27 Ais, itu tuju sapi yang kurus karempeng, deng itu tuju buler padi yang kosong tu, andia musim lapar tuju taon.
28 Jadi Tuhan Allah su kasi tau memang apa yang Dia mau bekin. Itu sama ke beta su omong tadi. 29 Nanti kotong dapa musim kinyang sampe tuju taon di samua tampa di negrí Masir. 30-31 Ais itu, baru kotong dapa musim lapar sampe tuju taon. Nanti itu musim lapar hebat mati pung! Sampe sonde ada makanan lai di ini negrí. Samua orang lapar mau mati, sampe dong sonde bisa inga lai itu musim kinyang.
32 Naa! Tuan raja dapa mimpi sampe dua kali tu, dia pung arti bilang, Tuhan Allah su ator memang. Sonde lama lai, te apa yang Dia ator tu, su mulai jadi.
33 Tagal itu, beta usul bagini: lebe bae tuan raja cari satu orang yang pintar, yang bisa urus deng bae. Ais angka sang dia ko ator bae-bae ini negrí. 34 Waktu musim kinyang tuju taon tu, lebe bae tuan raja ju angka orang laen lai, ko dong kumpul hasil lebe. Itu hasil, dong bagi lima ko simpan satu bagian. 35 Dong musti iko tuan raja pung parenta, ko dong ame padi dari samua kampong di Masir. Ais dong musti simpan itu padi di lumbung-lumbung ko jaga bae-bae. 36 Ko nanti itu tuju taon lapar sampe, na, kotong masi ada makanan. Deng ator bagitu, sonde ada orang yang mati lapar.”
Raja angka Yusuf jadi dia pung tangan kanan di tana Masir
37 Dengar Yusuf baꞌomong bagitu, ju raja deng dia pung pagawe tinggi dong satuju deng Yusuf pung usul. 38 Ais raja omong bilang, “Tuhan Allah pung Roh pung kuasa su ada memang di Yusuf. Andia ko sonde mungkin botong dapa orang laen lai, yang lebe dari dia.”
39 Ais raja omong deng Yusuf bilang, “Tuhan Allah su kasi tau ini hal dong samua sang lu. Sakarang baru botong tau bilang, lu ni pintar. Deng lu pung pintar lebe dari samua orang. 40 Andia ko sakarang beta angka lu jadi beta pung tangan kanan, ko lu jadi bos di beta pung istana. Deng nanti beta pung rakyat samua iko lu pung parenta. Cuma beta sandiri sa, yang lebe dari lu.”
41-42 Ais itu, ju raja cabu kasi kaluar dia pung cincin stempel, ko kasi maso di Yusuf pung jari. Ju dia omong bilang, “Deng bagini, beta angka lu jadi beta pung tangan kanan di samua negrí Masir.” Ais dia kasi pake Yusuf satu baju panjang yang alus, deng gantong rante mas di dia pung leher.
43 Ais itu, dia kasi dia pung kareta kuda nomer dua ko Yusuf nae. Ada orang yang lari di muka kareta ko batarea ulang-ulang bilang, “We! Buka jalan, ó! Kasi hormat!* Kata asli Ibrani bisa juga dia pung arti bilang ‘soya’, ko, ‘tondo’. Ada orang bésar mau lewat!” Deng bekin bagitu, raja su angka Yusuf jadi dia pung tangan kanan di tana Masir.
44 Ais itu, raja omong deng Yusuf bilang, “Bagini. Lu su tau memang beta ni, raja. Deng beta su kasi tau samua orang di Masir bilang, kalo lu sonde kasi loos, na, dong sonde bisa bekin apa-apa.”
45 Ais ju raja kasi nama sang Yusuf, Safnat Panea, iko orang Masir pung nama. Dia ju kasi kawin Yusuf deng satu parampuan, nama Asnat. Yusuf pung bapa mantu, nama Potifera. Dia yang urus agama di kota On. Kota On pung nama laen dalam bahasa Yunani bilang ‘Heliopolis’. Deng bagitu, Yusuf jadi orang bésar di tana Masir.
46 Waktu dong angka sang Yusuf tu, dia pung umur tiga pulu taon. Ais itu, dia pi lia kuliling samua tampa di tana Masir. 47 Dalam waktu tuju taon musim kinyang tu, kabón dong pung hasil talalu banya. 48 Ais Yusuf pi kumpul itu hasil lebe dong, ko dia simpan. Hasil padi dari tampa-tampa deka kota mana, na, dia simpan di itu kota pung lumbung. 49 Sampe hasil padi yang dia kumpul tu, banya talalu, sama ke pasir di pante, sampe sonde ada orang yang bisa ukur lai.
50 Waktu musim lapar balóm sampe, Yusuf pung bini Asnat su barana dua ana laki-laki. 51 Ju Yusuf omong bilang, “Tuhan Allah su bekin beta lupa beta pung sangsara waktu beta kaluar dari beta pung papa pung ruma.” Andia ko dia kasi nama sang dia pung ana nomer satu, Manase (yang dia pung bunyi amper sama deng kata laen, yang dia pung arti bilang ‘lupa’).
52 Waktu dia dapa ana nomer dua, ju dia omong lai bilang, “Beta su dapa sangsara banya di ini tampa. Ma Tuhan Allah su kasi berkat deng beta dapa ana di sini.” Ju dia kasi nama itu ana, Efraim. Dalam bahasa Ibrani, Efraim pung arti bisa ju ‘dapa ana’, ko, ‘tana baꞌisi’, ko, ‘tamba banya’.
53 Ais musim kinyang tuju taon tu abis. 54 Ju musim lapar tuju taon mulai datang, pas deng apa yang Yusuf su omong memang. Di tampa laen orang su lapar. Ma di samua tampa di Masir, ada makanan. 55 Lama-lama ju orang Masir dong mulai lapar. Ais dong pi minta makanan di raja. Ju raja suru dong pi di Yusuf, ko iko Yusuf pung parenta.
56 Ma itu musim lapar tamba hebat lai, sampe samua tampa di Masir ju kaná. Ju Yusuf mulai buka samua lumbung ko jual padi kasi orang Masir dong. 57 Ais itu, orang dari mana-mana datang béli makanan dari Yusuf di Masir, tagal itu musim lapar batúl-batúl ngarí.

*41:43: Kata asli Ibrani bisa juga dia pung arti bilang ‘soya’, ko, ‘tondo’.

41:45: Kota On pung nama laen dalam bahasa Yunani bilang ‘Heliopolis’.

41:52: Dalam bahasa Ibrani, Efraim pung arti bisa ju ‘dapa ana’, ko, ‘tana baꞌisi’, ko, ‘tamba banya’.