13
Tuhan Yesus kasi umpama soꞌal orang yang tanam bibit di tana macam-macam
(Markus 4:1-9; Lukas 8:4-8)
Itu hari ju Yesus kaluar dari itu ruma, ko pi dudu di dano Galilea pung pinggir. Ju orang bam-banya datang makarubu sang Dia. Ais Dia nae pi dudu di atas satu parahu yang ada balabu di situ, ko mangajar. Itu orang di darat dong samua dengar sang Dia. Lukas 5:1-3 Ju Dia ajar bam-banya sang dong, pake umpama. Dia angka carita bilang, “Ada satu orang tani pi dia pung kabón ko siram bibit. Waktu dia siram itu bibit dong, ada yang jato di jalan. Ju burung dong datang ko toto bekin abis itu bibit dong samua.
Ma ada bibit saparu jato kaná di tana babatu. Itu bibit banupuk capát, tagal itu tana isi tipis. Ma waktu matahari nae, ju itu nupuk dong mamalek, ko mati karíng. Te dong pung akar sonde maso sampe dalam tana na.
Ada bibit saparu lai jato di tenga rumput baduri. Ju itu rumput baduri dong gepe bekin mati itu nupuk.
Ma ada bibit saparu lai jato kaná di tana isi. Itu bibit dong banupuk, abis ju dong jadi bésar sampe babua. Ada yang kasi bale hasil tiga pulu kali, ada yang anam pulu kali, deng ada yang sampe saratus kali.
Sapa yang ada talinga, na, dengar bae-bae, ó!”
Tuhan Yesus kasi tau kanapa Dia suka ajar pake umpama
(Markus 4:10-12; Lukas 8:9-10)
10 Ais ju Yesus pung ana bua dong datang ko tanya sang Dia bilang, “Akurang ko Bapa ajar sang itu orang banya dong pake umpama?”
11 Ju Yesus manyao bilang, “Tagal bosong mau mangarti batúl-batúl Tuhan Allah pung parenta, andia ko Beta kasi tau memang itu umpama pung arti. Ma kalo orang laen, na, Beta ajar pake umpama sa. 12 Te orang yang mau cari tau batúl-batúl Tuhan pung mau, nanti Tuhan kasi dia tamba mangarti lai. Ma orang yang sonde toe deng Tuhan pung mau, nanti Tuhan bekin dia tabodo-bodo. Mateos 25:29; Markus 4:25; Lukas 8:18, 19:26 13 Beta ajar sang dong pake umpama sa, tagal:
‘Dong su lia,
ma sonde mau mangarti.
Dong su dengar,
ma sonde mau tau.’
14 Dong tu sama ke orang yang Tuhan Allah pung jubir Yesaya su tulis bilang,
‘Bosong nanti dengar,
ma bosong sonde mau mangarti.
Bosong nanti lia,
ma bosong sonde mau tau apa yang su jadi.
15 Tagal ini orang dong pung hati karás,
dong bekin tuli dong pung talinga,
dong bekin buta dong pung mata.
Jadi kasi tenga pi sa, ko dong pung talinga jadi tuli bagitu sa,
deng kasi tenga pi sa, ko dong pung mata jadi buta bagitu sa.
Biar ko Beta sonde usa bekin bae sang dong,
tagal dong sonde mau toe sang Beta.’ Yesaya 6:9-10
16 Ma bosong ni, barontong, ó! Te bosong su dapa lia deng bosong pung mata sandiri, deng bosong su dapa dengar deng bosong pung talinga sandiri. 17 Parcaya sang Beta! Dolu-dolu Tuhan pung jubir deng orang yang pung hati lurus dong ada rindu mau lia apa yang bosong su dapa lia, ma dong sonde bisa. Dong ju rindu mau dengar apa yang bosong su dapa dengar, ma dong sonde bisa.” Lukas 10:23-24
Tuhan Yesus kasi tau itu umpama bibit pung arti
(Markus 4:13-20; Lukas 8:11-15)
18 Omong abis bagitu, ju Yesus kasi tau sang dong bilang, “Jadi sakarang bosong dengar itu umpama pung arti. 19 Bibit yang jato di jalan tu, andia orang yang dengar Kata-kata soꞌal Tuhan Allah pung pegang parenta, ma dia sonde mangarti batúl-batúl. Ais ju setan dong pung bos datang rampas bawa itu Kata-kata dari itu orang pung hati.
20 Bibit yang jato di tana babatu tu, andia orang yang dengar Tuhan pung Kata-kata, ju dia tarima deng hati sanáng. 21 Ma itu Kata-kata sonde baꞌakar. Andia ko dia sonde tasimpan lama di itu orang pung hati. Bagitu orang laen bekin susa tagal dia tarima itu Kata-kata, dia langsung lapás buang sang dong.
22 Deng bibit yang jato di tenga rumput baduri tu, sama ke orang yang su dengar itu Kata-kata. Ma dia talalu barepot deng macam-macam urusan ko bisa idop ena-ena sa. Ju itu urusan dong samua, seti buang itu Kata-kata dari dia pung hati, sampe sonde ada guna lai.
23 Ma bibit yang jato kaná di tana isi, sama ke orang yang pasang talinga ko tarima itu Kata-kata, deng iko Tuhan pung mau. Ais dia bekin hal-hal yang bae sa, sama ke bibit yang babua tu. Ada yang babua tiga pulu kali lipat, ada ju yang anam pulu, deng ada yang sampe saratus kali.”
Tuhan Yesus kasi umpama soꞌal rumput di kabón pung teng-tenga
24 Yesus kasi tau lai satu umpama bilang, “Tuhan Allah pung pegang parenta sama ke ada satu orang yang siram bibit yang bae di dia pung kabón. 25 Waktu malam, samua orang ada tidor sonu. Ju orang jahat datang, ko siram bibit rumput liar di itu kabón. 26 Waktu itu kabón mulai kasi kaluar hasil, ju dia pung orang karjá dong dapa lia rumput liar ada tumbu sama-sama deng gandum di situ. 27 Ais ju dong pi kasi tau sang itu kabón pung tuan bilang, ‘Bos! Tempo hari botong tanam bibit yang bae di bos pung kabón, wuang? Akurang ko sakarang su ada banya rumput?’
28 Itu bos manyao bilang, ‘Itu tu, orang jahat pung karjá.’
Ju dia pung orang karjá dong usul bilang, ‘Bos, botong pi tofa buang itu rumput, ko?’
29 Ma dia manyao bilang, ‘Jang! Te waktu bosong tofa itu rumput, nanti kotong pung tanaman bae dong ju iko tacabu buang. 30 Tenga pi ko dong tumbu sama-sama sampe musim koru. Nanti itu waktu, baru beta kasi tau orang karjá dong bilang, “Bosong kumpul dolo itu rumput liar dong. Ais ika satu-satu kabuak, ko bakar buang. Ais baru kumpul hasil yang bae dong, ko kasi maso dalam gudang.” ’ ”
Tuhan Yesus kasi umpama soꞌal biji yang kici ana
(Markus 4:30-32; Lukas 13:18-19)
31 Ais itu, Yesus omong lai bilang, “Beta tamba satu umpama lai, ko bosong bisa mangarti karmana Tuhan Allah jadi Raja kasi banya orang. Dia pung orang dong, mulai sama ke biji kici ana yang orang tanam di dia pung kabón. 32 Biar itu biji tu, paling kici ana, ma kalo dia su idop datang, na, dia jadi pohon yang paling bésar di kabón. Sampe burung dong datang basarang di dia pung cabang dong.”
Tuhan Yesus kasi umpama soꞌal bibit roti
(Lukas 13:20-21)
33 Yesus tamba satu umpama lai bilang, “Tuhan Allah pung orang dong, sama ke bibit roti yang satu parampuan ame ko campor deng tarigu satu sak.* Tulisan bahasa Yunani bilang, “tarigu tiga σάτα (sata)”. Satu sata, andia kira-kira 12 liter. Tiga sata, andia kira-kira 36 liter, ko, satu sak. Ju itu roti reis sampe bésar, tagal itu bibit roti yang sadiki ana tu.”
Tuhan Yesus pake umpama, ko ajar hal-hal baru yang orang balóm parná dengar
(Markus 4:33-34)
34 Yesus ajar orang banya deng pake carita banya macam bagitu. Dia pung omong samua cuma pake umpama sa. 35 Dia ajar bagitu ko iko apa yang Tuhan Allah pung jubir su tulis memang bilang,
“Nanti Beta ajar pake umpama.
Nanti Beta kasi tau hal-hal yang orang balóm parná dengar,
mulai dari Tuhan bekin ini dunya sampe deng sakarang.” Lagu Puji dong 78:2
Tuhan Yesus kasi tau arti dari itu umpama soꞌal rumput liar di kabón pung teng-tenga
36 Ais Yesus jalan kasi tenga itu orang banya dong, ko pulang pi ruma. Ju Dia pung ana bua dong datang, ko minta tolong sang Dia bilang, “Bapa! Tolong kasi tau sang botong itu umpama soꞌal rumput liar pung arti dolo!”
37 Ju Yesus manyao bilang, “Orang yang siram bibit yang bae tu, andia Beta, Manusia Tulen ni. 38 Deng kabón tu, andia ini dunya ni. Bibit yang bae tu, andia orang-orang yang su maso jadi Tuhan Allah pung kelu. Deng rumput liar tu, andia setan dong pung bos pung orang dong. 39 Ais, itu orang jahat yang datang ko siram itu bibit rumput tu, andia setan dong pung bos bésar sandiri. Deng musim koru tu, andia hari kiamat. Orang karjá yang ame hasil tu, andia Tuhan Allah pung ana bua dari sorga dong. 40 Waktu hari kiamat, dong kumpul ame itu rumput dong ko bakar buang. 41 Te Beta, Manusia Tulen ni, nanti kirim datang ana bua dari sorga dong. Nanti dong pi kumpul ame sang samua orang yang sonde iko Tuhan pung parenta. Deng dong ju kumpul ame sang samua orang yang goda sang orang laen, ko dong jang iko Tuhan pung parenta. 42 Nanti dong lempar buang itu orang jahat samua pi dalam api naraka, sama ke rumput yang kaná bakar. Di situ, baru dong rasa sangsara mau mati, deng manangis makarereu tar pake barenti. 43 Ma orang yang idop lurus iko Tuhan Allah pung mau, nanti dong tenga tarús deng dong pung Bapa Raja di sorga. Di situ, dong basinar taráng sama ke matahari. Naa! Orang yang mau mangarti sang Beta, pasang talinga bae-bae, ó!”
Tuhan Yesus kasi umpama soꞌal barang yang mahal mau mati
44 Yesus tamba satu umpama lai bilang, “Orang yang mau mangarti Tuhan pung pegang parenta, sama ke orang yang kapingin mau dapa barang yang mahal mati pung, yang orang parná sambunyi dalam tana sapoꞌong. Itu orang datang gali, ju dia dapa katumu itu barang di situ, andia ko dia sanáng mau mati. Ais dia kubur bale itu barang. Ju dia pulang capát-capát, ko pi jual abis dia pung harta samua-samua. Tarús dia pi béli ame itu tana, ko biar dia bisa soa memang itu barang mahal tu.”
Tuhan Yesus kasi umpama soꞌal mutiara yang mahal
45 Yesus tamba lai bilang, “Orang yang mau mangarti Tuhan pung pegang parenta, sama ke orang dagang satu yang kapingin mau dapa mutiara yang mahal mati pung. Ais dia cari-cari mutiara ko mau béli. 46 Waktu dia katumu satu mutiara yang talalu bagus, ju dia pulang capát-capát, ko pi jual abis dia pung harta samua-samua. Tarús dia pi béli itu mutiara, ko biar dia bisa soa memang.”
Tuhan Yesus kasi umpama soꞌal maꞌisi pukat
47 Yesus tamba lai bilang, “Tuhan Allah pung pegang parenta tu, sama ke satu pukat yang nalayan dong pi lapás di dano. Ais itu pukat dapa ikan macam-macam. 48 Waktu itu pukat su ponu deng ikan, ju nalayan dong datang angka ame, ko bawa pi pante. Ais dong dudu ko maꞌisi ikan dari pukat. Ikan yang bae, dong kasi maso pi karanjang. Ma ikan yang sonde bae, dong lempar buang.
49 Bagitu ju deng hari kiamat. Nanti Tuhan Allah pung ana bua dong datang dari sorga, ko pi kasi pisa orang yang jahat dari orang yang hati lurus. 50 Nanti dong lempar buang itu orang jahat samua pi dalam api naraka. Di situ, baru dong rasa sangsara mau mati, deng manangis makarereu tar pake barenti.”
Tuhan Yesus ajar soꞌal ajaran lama, deng ajaran baru
51 Omong abis bagitu, ju Yesus tanya sang dong bilang, “Bosong mangarti samua yang Beta su omong tadi, ko?”
Dong manyao bilang, “Mangarti, Bos!”
52 Ais ju Yesus manyao bale bilang, “Bae! Te tiap guru agama yang su batúl-batúl balajar Tuhan pung Kata-kata yang tatulis memang dari dolu, ais dia ju pegang kuat Beta pung ajaran sakarang ni, na, dia sama ke satu tuan ruma yang suka buka dia pung gudang, ko kasi tunju dia pung harta yang lama, sama-sama deng dia pung harta yang baru.”
Orang Nasaret tola buang sang Tuhan Yesus
(Markus 6:1-6; Lukas 4:16-30)
53 Waktu Yesus su ajar abis orang banya dong pake umpama, ju Dia jalan kasi tenga itu tampa, 54 ko pulang pi Dia pung kampong. Di situ, Dia maso pi ruma sambayang ko ajar orang. Samua orang yang dengar sang Dia, heran mau mati. Dong baꞌomong bilang, “Awii! Ini Orang pung pintar ame lai! Dia balajar di mana ni? Karmana ko sampe Dia bisa bekin itu tanda heran dong? 55 Padahal Dia ni cuma tukang kayu pung Ana sa. Kotong kanál bae Dia pung mama Maria; deng Dia pung adi-adi dong, andia Yakobis, Yusuf, Yudas deng Simon. 56 Kotong ju kanál sang Dia pung adi parampuan dong, te kotong samua tenga satu kampong na! Jadi Dia dapa Dia pung pintar tu, dari mana lai? Deng Dia dapa Dia pung kuasa hebat tu, dari sapa lai?” 57 Andia ko dong kakodok, sampe dong su sonde mau dengar sang Dia lai.
Ma Yesus kasi tau bilang, “Memang batúl! Di tampa laen, orang dong suka kasi hormat sang Tuhan Allah pung jubir. Ma di dia pung kampong deng isi ruma sandiri, orang sonde mau hormat sang dia.” Yohanis 4:44 58 Tagal dong pung hati karás sampe dong sonde mau parcaya sang Yesus, andia ko Dia sonde bekin tanda heran bam-banya di situ.

13:2: Lukas 5:1-3

13:12: Mateos 25:29; Markus 4:25; Lukas 8:18, 19:26

13:15: Yesaya 6:9-10

13:17: Lukas 10:23-24

*13:33: Tulisan bahasa Yunani bilang, “tarigu tiga σάτα (sata)”. Satu sata, andia kira-kira 12 liter. Tiga sata, andia kira-kira 36 liter, ko, satu sak.

13:35: Lagu Puji dong 78:2

13:57: Yohanis 4:44